Hipoglikemia

Spis treści

• Wprowadzenie
• Jakie są sygnały ostrzegawcze?
• Co wywołuje niedocukrzenie?
• Jak mogę leczyć hipoglikemię?
• Porady ogólne
• Prowadzenie pojazdów
• Przydatne źródła informacji

Wprowadzenie

Hipoglikemia pojawia się, gdy Twój poziom glukozy we krwi jest zbyt niski (poniżej 4 mmol/L). Jest to potencjalnie niebezpieczny skutek uboczny brania niektórych tabletek na cukrzycę i insuliny. Obejrzyj poniższe nagranie, aby dowiedzieć się więcej na temat niedocukrzenia i tego, jak ważne jest monitorowanie poziomu glukozy we krwi.

Poniższe porady pomogą Ci w zapobieganiu, rozpoznawaniu i leczeniu epizodów hipoglikemii, zazwyczaj nazywanego niedocukrzeniem.

Jakie są sygnały ostrzegawcze?

Sygnały ostrzegawcze są różne u różnych osób. Jednakże nauczysz się rozpoznawać swoje własne sygnały ostrzegawcze zbyt niskiego poziomu glukozy we krwi.

Wczesne sygnały ostrzegawcze

• Bóle głowy
• Drżenie lub zawroty głowy
• Niepokój lub wybuchowość
• Potliwość
• Kołatanie serca
• Uczucie głodu
• Mrowienie w wargach lub palcach

Późne sygnały ostrzegawcze

Możesz sam/-a nie zauważyć tych późnych sygnałów ostrzegawczych, ale inne osoby mogą u Ciebie zauważyć

• humorzastość
• irytację lub agresywność
• nieracjonalne zachowanie
• dezorientację
• brak koncentracji
• brak koordynacji ruchów ciała (np. drżenie)
• bladość

Co wywołuje niedocukrzenie?

Ważne jest aby wiedzieć co prowadzi do hipoglikemii, aby jej zapobiegać. Poniżej podano możliwe przyczyny:

• Spożycie zbyt małej ilości lub żadnych węglowodanów podczas ostatniego posiłku (np. żadnego chleba, makaronu, ryżu, ziemniaków czy płatków zbożowych)
• Opuszczenie posiłku lub zjedzenie go później niż zazwyczaj
• Zbyt dużo insuliny lub zbyt wiele tabletek na cukrzycę
• Wykonywanie większej ilości ćwiczeń lub większa aktywność fizyczna niż zazwyczaj (np. obowiązki domowe, uprawnianie ogródka lub sport). Opóźnione niedocukrzenie może się pojawić kilka godzin po ćwiczeniach lub aktywności fizycznej. Upewnij się, że zawsze masz przy sobie odpowiednią przekąskę bogatą w węglowodany, gdy ćwiczysz.
• Alkohol może doprowadzić do opóźnionego niedocukrzenia (w nocy albo nawet następnego dnia). Upewnij się, że zawsze masz przy sobie odpowiednią przekąskę bogatą w węglowodany lub zjedz posiłek, jeśli spożywasz alkohol.
• Korzystanie z tego samego miejsca do zastrzyków zbyt często może doprowadzić do lipohipertrofii (przerost tkanki tłuszczowej). Jeśli zmienisz miejsce zastrzyków z miejsca z lipohipertrofią na miejsce z normalną skórą, być może będzie trzeba przez jakiś czas częściej sprawdzać swój poziom glukozy we krwi, ponieważ Twoje zapotrzebowanie na insulinę może się zmienić.
• Bezpośrednie gorąco lub pobyt w saunie mogą doprowadzić do szybszego przyswajania insuliny, a zatem mogą potencjalnie doprowadzić do hipoglikemii.
• Utrata na wadze (umyślna lub nie). Jeśli stracisz na wadze, wtedy być może trzeba będzie zmniejszyć dawkę Twoich leków, aby uniknąć epizodów niedocukrzenia.

Czasami przyczyna niedocukrzenia może nie być oczywista. Jeśli masz wątpliwości, skontaktuj się ze swoim zespołem opieki nad chorym na cukrzycę, który udzieli dalszych porad.

Jak mogę leczyć hipoglikemię?

Poniższy schemat hipoglikemii zawiera jasne porady na temat tego co Ty, lub osoba, z którą jesteś, powinniście zrobić, jeśli doświadczysz niedocukrzenia.

Łagodne niedocukrzenie

Jeśli zauważysz jakiekolwiek z wczesnych sygnałów ostrzegawczych, przerwij to co w danej chwili robisz i szybko lecz swoje niedocukrzenie, zgodnie z następującymi krokami.

Krok 1

Weź 15–20 g szybko działających węglowodanów w JEDNEJ z następujących postaci:

• cztery lub pięć żelek
• 200 ml soku pomarańczowego
• cztery do sześciu tabletek z glukozą

Krok 2

Po 10 minutach ponownie sprawdź swój poziom glukozy we krwi. Jeśli jest wyższy niż 4 mmol/L, wtedy przejdź do kroku 3. Jeśli odczyt wynosi 4 mmol/L lub mniej, powtórz krok 1.

Krok 3

Aby zapobiec dalszemu spadkowi poziomu glukozy we krwi, gdy Twój poziom glukozy we krwi będzie wynosił 4 mmol/L po leczeniu szybkodziałającymi węglowodanami, należy spożyć trochę średniodziałających węglowodanów w JEDNEJ z następujących postaci:

• ciastko
• jeden tost
• porcja owoców
• szklanka mleka
• swój następny posiłek

Średnie niedocukrzenie

Jeśli odczuwasz dezorientację, być może ktoś inny będzie musiał Ci pomóc w leczeniu Twojego niedocukrzenia. Jeśli jesteś przytomny/-a, jest z Tobą kontakt i jesteś w stanie przełykać bez ryzyka zakrztuszenia się, osoba która Ci pomaga powinna zastosować się do kroków podanych powyżej, lub podać Ci Glucogel.

Glucogel to tubka żelu, który szybko podnosi Twój poziom glukozy we krwi. Może zostać przepisany przez Twojego lekarza rodzinnego lub kupiony bez recepty. Każda tubka Glucogel zawiera 10 g węglowodanów, a zatem do leczenia niedocukrzenia będą potrzebne co najmniej dwie tubki.

Z Glucogel należy korzystać tylko, jeśli osoba poddawana leczeniu może przełykać. Bardzo istotne jest to, aby nie podawać Glucogel osobie nieprzytomnej, ponieważ istnieje ryzyko zadławienia.

Przyjaciela, krewnego lub opiekuna można nauczyć korzystania z Glucogel w następujący sposób:

• Upewnij się, że osoba poddawana leczeniu jest w stanie przełykać.
• Odkręć nakrętkę tubki Glucogel.
• Ściśnij tubkę, aby wycisnąć żel do ust danej osoby, pomiędzy ich zęby a policzek.
• Delikatnie pomasuj ich policzek od zewnątrz, aby Glucogel został wchłonięty. Jest on wchłaniany przez wyściółkę jamy ustnej i powinien pomóc w podniesieniu poziomu glukozy we krwi w ciągu 15 minut.

Po tym leczeniu należy spożyć przekąskę bogatą w skrobię i węglowodany, na przykład ciastko, tost lub następny posiłek, jeśli masz go niedługo jeść. Następnie należy sprawdzić swój poziom glukozy we krwi. Leczenie można powtórzyć, jeśli jest to konieczne.

Poważne niedocukrzenie

Jeśli stracisz przytomność lub nie ma z Tobą kontaktu z powodu hipoglikemii, jest to sytuacja kryzysowa. Potrzebujesz natychmiastowej pomocy innej osoby i/lub specjalisty służby zdrowia. Zazwyczaj w takiej sytuacji Twój poziom glukozy we krwi będzie bardzo niski (poniżej 1–2 mmol/L).

Jeśli stracisz przytomność, być może ktoś będzie musiał podać Ci glukagon.

Leczenie niedocukrzenia glukagonem

Glukagon to hormon, który występuje naturalnie w naszym organizmie, ale może być także produkowany w laboratorium i można z niego korzystać jak z leku. Jeśli korzystasz z insuliny, aby kontrolować swoją cukrzycę, możesz poprosić opiekuna, przyjaciela lub krewnego, aby nauczyli się, jak leczyć poważne niedocukrzenie poprzez podanie Ci zastrzyku glukagonu. Nazwa zestawu do podania tego leku to GlucaGen Hypo Kit i jest on dostępny na receptę. Zwiększa on poziom glukozy we krwi poprzez uwalnianie glukozy, która jest przechowywana w wątrobie.

Osoba, która poda Ci glukagon, powinna zostać nauczona jak może leczyć Cię glukagonem w następujący sposób:

• Połóż osobę leczoną w pozycji bocznej ustalonej.
• Zastosuj się do ulotki informacyjnej, która jest w pudełku z glukagonem i zrób osobie leczonej zastrzyk w umięśnioną część ciała, np. w udo.
• Odczekaj około 10-15 minut aż glukagon zacznie działać.
• Jeśli osoba leczona nie zaczęła odzyskiwać przytomności przez ten okres czasu, lub jeśli widać u niej objawy padaczki (dygotanie i/lub gwałtowne drgawki), wtedy należy natychmiast zadzwonić pod numer 999, ponieważ może ona potrzebować zastrzyku glukozy.
• Jeśli osoba leczona odzyska przytomność, ponownie sprawdź jej poziom glukozy we krwi po 10 minutach.
• Gdy osoba leczona odzyska w pełni przytomność i będzie w stanie przełykać, podaj jej przekąskę bogatą w skrobię i węglowodany, np. kanapkę lub tost.
• Nadal regularnie monitoruj jej poziom glukozy we krwi, aż wróci do normy

Glukagon może nie zadziałać, jeśli zapasy glukozy w Twojej wątrobie są niewielkie. Może tak być, jeśli piłeś/-aś dużo alkoholu, jeśli bardzo niewiele jadłeś/-aś lub jeśli miałeś/-aś epizod niedocukrzenia dzień wcześniej.

Za każdym razem, gdy dojdzie do epizodu niedocukrzenia, nieważne czy jest ono łagodne czy poważne, zastanów się, co mogło do niego doprowadzić. Możesz to omówić ze swoim zespołem opieki nad chorym na cukrzycę, aby zmniejszyć ryzyko powtórzenia się takiej sytuacji.

Porady ogólne

Oto kilka porad na temat radzenia sobie z niedocukrzeniem:

• Zawsze noś ze sobą glukozę w jakiejś postaci, np. tabletki z glukozą lub żelki.
• Zawsze noś ze sobą lub na sobie jakiś rodzaj identyfikacji medycznej dla osób chorych na cukrzycę, na przykład bransoletkę lub opaskę, tak aby ktoś mógł Ci pomóc w razie nagłego wypadku. Bransoletki Medic Alert Foundation są rozpoznawane na całym świecie, można na nich napisać informacje osobiste, na przykład imię i dane kontaktowe osoby, z którą należy się kontaktować w nagłych wypadkach, oraz informacje na temat tego, na jakiego rodzaju cukrzycę chorujesz oraz jak ją kontrolujesz. Dodatkowe informacje można znaleźć na stronie https://www.medicalert.org.uk
• Powiedz swoim przyjaciołom, krewnym i współpracownikom, że chorujesz na cukrzycę i poinformuj ich, jak mogą Ci pomóc, jeśli wystąpi niedocukrzenie.
• Jeśli cierpisz na nadmierną potliwość w nocy, lub budzisz się z bólem głowy, może dochodzić do niedocukrzenia w nocy. Jeśli tak jest, należy sprawdzić swój poziom glukozy we krwi w środku nocy, korzystając ze swojego zestawu do monitorowania poziomu glukozy.
• Być może będzie trzeba dostosować Twoje leki przed ćwiczeniami, aby zapobiec niedocukrzeniu. Twój zespół opieki nad chorym na cukrzycę może udzielić Ci porad na ten temat.
• Możesz mieć wysoki poziom glukozy we krwi przez kilka godzin po niedocukrzeniu. Może tak być z powodu naturalnej reakcji Twojego organizmu na niedocukrzenie lub możesz do tego doprowadzić przez nadmierne leczenie. Omów to ze swoim zespołem opieki nad chorym na cukrzycę.
• Jeśli pojawi się u Ciebie poważne niedocukrzenie, zawsze należy o tym poinformować swój zespół ds. cukrzycy.

Co mam zrobić, gdy dojdzie do niedocukrzenia tuż przed tym, jak mam wziąć mój zastrzyk insuliny? 

• Weź jakieś szybkodziałające węglowodany.
• Gdy Twój poziom glukozy we krwi będzie powyżej 4 mmol/L, weź normalnie swoją insulinę. Czasami może być lepiej, jeśli weźmiesz trochę mniejszą dawkę, zwłaszcza jeśli nie ma żadnych oczywistych przyczyn niedocukrzenia.
• Zjedz swój posiłek bez żadnych opóźnień.
• Porozmawiaj jak najszybciej ze swoim zespołem opieki nad chorym na cukrzycę, zwłaszcza jeśli niedocukrzenie zdarza się często, lub częściej. Być może powinna zostać zmieniona Twoja dawka insuliny. Jeśli zdarzają się dwa lub więcej epizody łagodnego niedocukrzenia w tygodniu, zdecydowanie należy zasięgnąć porad.
• Nigdy nie powinno się pomijać zastrzyku insuliny.

Co mam zrobić, gdy dojdzie do niedocukrzenia tuż przed tym, jak mam wziąć moją insulinę lub tabletki?

Jeśli do tego dojdzie, zrób co następuje:

• Weź jakieś szybkodziałające węglowodany.

• Gdy Twój poziom glukozy we krwi będzie powyżej 4 mmol/L, weź normalnie swoje tabletki lub insulinę.
• Zjedz swój posiłek bez żadnych opóźnień

• Porozmawiaj jak najszybciej ze swoim zespołem opieki nad chorym na cukrzycę, zwłaszcza jeśli niedocukrzenie zdarza się często, lub częściej. Być może powinna zostać zmieniona Twoja dawka leków. Jeśli zdarzają się dwa lub więcej epizody łagodnego niedocukrzenia w tygodniu, zdecydowanie należy zasięgnąć porad.

Prowadzenie pojazdów

• Zawsze miej przy sobie w samochodzie jakiś rodzaj glukozy, np. tabletki z glukozą lub żelki.
• Sprawdź swój poziom glukozy we krwi zanim zaczniesz prowadzić pojazd i nie prowadź pojazdu, jeśli Twój poziom glukozy we krwi jest niższy niż 5 mmol/L (można to łatwo zapamiętać tą rymowanką po angielsku „Below Five, Do Not Drive” (pol. poniżej pięciu nie prowadź pojazdu)).
• Jeśli niedocukrzenie wystąpi, gdy prowadzisz pojazd, zatrzymaj samochód, gdy tylko będzie można to zrobić bezpiecznie.
• Natychmiast weź coś z szybkodziałającymi węglowodanami.
• Wyjmij kluczyk ze stacyjki i przesiądź się na siedzenie pasażera.
• Upewnij się, że Twój poziom glukozy we krwi będzie wynosił powyżej 5 mmol/L przez 45 minut zanim ponownie zaczniesz prowadzić pojazd.

Przydatne źródła informacji

Następujący schemat niedocukrzenia pozwoli Ci na szybkie sprawdzenie, jak leczyć niedocukrzenie, w zależności od tego, jak jest poważne.

Z niniejszych wskazówek należy korzystać, gdy ogólnie dobrze się czujesz.

Informacje na temat „wskazówek, do których należy się stosować podczas choroby” dla osób chorych na cukrzycę typu 1, można znaleźć tutaj.
Informacje na temat „wskazówek, do których należy się stosować podczas choroby” dla osób chorych na cukrzycę typu 2, można znaleźć tutaj. 

Dodatkowe informacje na temat leczenie i zapobiegania hipoglikemii można znaleźć tutaj.